مشاهده کن

وان شهری رازآلود در شرق، جایی است که تاریخ، طبیعت و فرهنگ به هم می رسند همانند تمامی شهر‌های منطقه آناتولی شرقی. افزون بر این، وان گستره ای از ورزش های زمستانی و آبی ارائه می دهد.

دریاچه وان - با آبی نیلگون، تاریخ و فرهنگ، کلیساها، مسجدها و قلعه ها، طبیعت و تالاب هایش، جایی که صدها گونه پرنده یافت می شود - با زیبایی طبیعی خود مهم ترین سرمایه طبیعی و گنجینه فرهنگی منطقه قلمداد می شود.

قلعه وان

قلعه وان (وان کالسی) پنج کیلومتر از مرکز شهر فاصله دارد. این قلعه را ساردوری یکم، شاه اورارتو، میان سال های 840 و 825 پیش از میلاد برپا کرد. شهری، به نام توشپا، برای دست کم یک قرن پایتخت پادشاهي اورارتو بود. در اطراف این قلعه معبد فضای باز آنالی کیز (آنالی کیزلی آچیک هوا تاپیناغی)، مقبره های سنگی آرگیشتی یکم، منوآ و ساردوری دوم، هزار پله، باروی قلعه و جعبه های دیوار قرار دارند.

این قلعه در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو جای گرفت.

کانال آب منوآ (شامرام)

کانال آب منوآ (شامرام) را شاه منوآ اهل اورارتو برای رساندن آب به تاکستان ها و باغ هایی در امتداد کانال و نیز به توشپای پایتخت ساخت. پنج هزار هکتار زمین های در امتداد کانال آب رسانی می شوند. این کانال که بخشی از آن در زمين و بخشی از آن در صخره کنده شده است 50 کیلومتر درازا دارد و متوسط پهنای آن 2/5 متر است. کانال آب منوآ (شامرام)، که همچنان مورد استفاده است، نمونه ای بی همتا از مهندسي آب است که از 2800 سال پیش فعالانه استفاده شده است.

جزیره آکدامار و موزه یادبود آکدامار

جزیره آکدامار (آکدامار آداسی) بزرگ ترین جزیره دریاچه وان است. از اسکله گواش، با قایق 20 دقیقه تا جزيره زمان می برد. تاریخ ساخت کلیسا در ناحیه جنوب شرقی جزیره آکدامار به قرن دهم باز می گردد. گاگیک یکم واسپوراکان، حاکم پادشاهي واسپوراکان به معمار/کشيش مانوئل دستور ساخت این قلعه را داد. نقش برجسته های دیوارهای کلیسا مناظری را از انجيل و تورات نمایش می دهند. این کلیسا که پس از بازسازي سال 2007 به موزه یادبود تبدیل شد، یکی از مهمترین مراکز اعتقادی در ترکیه است. جزیره آکدامار و موزه یادبود آن (آنیت موزه سی) در سال 2015 در فهرست موقت میراث جهانی یونسكو جای گرفت.

داستان طولانی درباره نام جزیره آکدامار وجود دارد. برابر تاریخ، نام این جزیره نخست آه تامار بوده است که به آهتامارا و سرانجام و تا امروز آکدامار تبدیل شده است.

مسجد سلیمان خان

مسجد سلیمان خان (جامع) ويرانه ای پر اهميت در نیم چهره قلعه وان است.. بر اساس نوشته های اولیا چلبی، این مسجد به دستور سلیمان بزرگ در سال 1534 بازسازی شد. مناره آن نماد چیرگی امپراتوری عثمانی در منطقه است.

قلعه هوشاپ (خوشاب)

این قلعه در هوشاپ (گوزلسو) در بزرگراه وان-حکاری در منطقه گورپینار وان قرار دارد. قلعه قرون وسطایی، که روی توده سنگی شیب دار در شمال غربی رودخانه هوشاپ (هوشاپ نهری) ساخته شده، از قلعه داخلی و قلعه بیرونی به سوی شمال تشکیل شده است. اگرچه دیرینگی این قلعه به پادشاهی اورارتو بر می گردد، بیشتر سازه های برجای مانده آن توسط قبیله محمودی که تحت سلطه امپراتوری عثمانی بود ساخته شد. این قلعه که در میانه قرن نوزدهم رها شد، سازه های داخلی آن تا به امروز بسیار سالم مانده است. به همین خاطر، این قلعه یک سازه نمادین چشمگیر در منطقه است.

قلعه چاووش تپه

این قلعه در روستای چاووش تپه (چاووش تپه کویو) در ناحیه گورپینار قرار دارد. این سازه را پادشاه ساردوری دوم اورارتو مشتمل بر قلعه بالا و پایین بین سال های 764-734 پیش از میلاد ساخت. این قلعه شامل معابد، آب انبارها، کاخ ها و ساختمان های انبار است.

قلعه آیانیس

قلعه آیانیس (آیانیس کالسی) آخرین قلعه شکوهمند پادشاهي اورارتو است. این قلعه بر فراز یک تپه در شمال غرب روستای آیانیس (آیانیس کویو) در 35 کیلومتری وان ساخته شده است. بر اساس کتیبه میخی، این قلعه بین سال های 645 تا 643 پیش از میلاد توسط روسا، پسر آرگیشتی، پادشاه اورارتو ساخته شد. این قلعه و شهر، شکوه و پیراستگی پادشاهی اورارتو را بی کم و کاست به امروز رسانده است. این سکونتگاه با دیوار‌های باشکوه و انبار‌های بزرگ و نیز فضا‌های داخلی، کاخ ها و معابد، سکونتگاه بسیار محفوظ مانده از اورارتو است. افزون بر این، جایگاه قلعه دورنمایی از ساحل های زیبای دریاچه وان (وان گولو)، چشم اندازی شکوهمند در تلفیق با کوه صوفان (صوفان داغی) و غروب های بی مانند را پیشکش می کند.

هفت کلیسا

هفت کلیسا (یدی کلیسه) در روستای باکراچلی علیا، در مرکز شهر وان، بر دامنه کوه ارک (ارک داغی) جای دارد. این مجموعه، که صومعه وارگاوانک (وارگاوانک ماناستری) خوانده می شود، در حقیقت هفت کلیسایی را که در نام خود دارد شامل نمی شود: پنج کلیسا در دو گروه قرار دارند، یک ژاماتون اضافه شده به کلیسا و یک کتابخانه و برج ناقوس. قدیمی ترین کلیسای این صومعه کلیسای سنت سوفیا است که در قرن هشتم ساخته شد و تنها یک خفت از آن باقی مانده است. دومین آن کلیسای سنت جان است که در کنار دیوار شمالی کلیسای سنت سوفیا ساخته شده و اکنون ویران است. این دو سازه گروه اول را تشکیل می دهند. هسته گروه دوم سازه ها -که همگی پابرجا هستند- کلیسای مریم مقدس است که میان سال های 1003-1021 ساخته شد. یک سازه مستطیلی با یک پلان داخلی مانند شبدر چهار برگ از بیرون در راستای شرق به غرب ساخته شد؛ فضای داخلی را اتاق‌هایی تشکیل می دهند که در گوشه ها جای دارند و با فرورفتگی های نیم دایره در چهار جهت باز می شوند. گنبد کلیسا فروريخته است.

کلیسای سنت بارتولومی

این کلیسا در روستای آلبایراک (آلبایراک کویو) در ناحیه باش‌کاله قرار دارد. کلیسا و ژاماتون همزمان بر روی تپه ای مشرف بر دره بزرگ زاپ (زاپ وادی سی) ساخته شد. برابر رایج ترین باور، این کلیسا در قرن چهارم بر روی مقبره سنت بارتولومی ساخته شد. بر پایه‌ی اطلاعاتی که به این صومعه اشاره دارد، گمان می رود که این کلیسا و ژاماتون در پایان قرن سیزدهم و آغاز قرن چهاردهم ساخته شدند.

بر اساس بعضی منابع، در زمان خلیفه گری وارداپت گیراگوس، این کلیسا و ژاماتون در سال 1651 در زمان حکمرانی خسرو شریف، فرماندار حکاری که بخشی از امپراتوری عثمانی بود، بازسازی شد. این کلیسا و ژاماتون که به قرن هفدهم و هجدهم بازمی گردند، همچنان پابرجا هستند.

مسجد مناره قرمز

این مسجد در محله تبریز کاپی (تبریز کاپی محله سی)، شرق شهر وان قدیم، با نام مسجد سینانیه (سینانیه جامع سی) یا مسجد دروازه تبریز (تبریز کاپی جامع) نیز شناخته می شود.

این مناره‌ی مسجد کنوني به دوره سلجوقی و مسجد به دوره عثمانی بر می گردد. مشخص نیست که دقیقاً چه زمانی این ساختمان ساخته شده است، چرا که هیچ کتیبه ای بر روی آن وجود ندارد. این مناره عهد سلجوقی بر روی برجی استوانه ای بر پاستونی مربعی برافراشته شده است. این پاستون تا حدودی از سنگ تراش خورده تشکیل شده است و بخشی از برج از آجر ساخته شده است. یک جوف نوار هندسی روی برج قرار دارد؛ بخش‌های پایینی و بالایی این نوار دارای لایه های کاشی به نام "باچینی" است. بخش بالايي مناره نیز ویران شد. این مسجد که بعدها ساخته شد، دارای طرح مستطیلی عرضی است؛ قسمت میانی با گنبد، و کناره ها با طاق های گهواره پوشیده شده است. در حالی که برخی از دیوارهای مسجد هنوز ایستاده اند، پوشش بالایی به طور کامل تخریب شده است. ورود به مسجد از طریق دری است که به سمت نمای شمالی باز می شود.

کتیبه مهرکاپی

کتیبه مهرکاپی (مهرکاپی یازیتی) کتیبه ای میخی اورارتویی است که در 600 متری غرب توپراک‌کاله، در طاقچه ای تراشیده شده از سنگ بستر در سمت جنوبی کوه ساخته شده است. این کتیبه به بلندای چهار متر و پهنای 2/70 متر به دوران پادشاهی ایشپوینی، پادشاه اورارتو بر می گردد. این کتیبه اطلاعاتی درباره آیین کشور اورارتو و نیز ایزدان و الهه ها و فهرست قربانی های روزانه را در‌بر می‌گیرد.

مسجد و گنبد عبدالرحمن قاضی

این مسجد و گنبد در شمال شرقی قلعه وان (وان کالسی)، در زیر معبد فضای باز آنالی کیز (آنالی کیزلی آچیک هوا تاپیناغی)، قرار دارد. گمان می رود که گنبد در گوشه شمال غربی مسجد در نیمه اول قرن نوزدهم ساخته شده باشد.

گورستان سلجوق و گنبد حلیمه خاتون

این گورستان و گنبد در ناحیه کارشیاکا در شهر گواش قرار دارند. این گورستان مکان باستان شناسي درجه اول است. در پهلوی شرقی گورستان، گنبد حلیمه خاتون جای دارد. برابر نوشته روی دروازه ورودی، این سازه را فرماندار عزالدین برای دخترش حلیمه خاتون در سال 1335 ساخته است.

گنبد خادم پاشا خاتون

این گنبد در خروجي منطقه ارجیش در کنار جاده قرار دارد. بر اساس این کتيبه، گنبد در سال 1458 ساخته شد. این گنبد یک ساختمان دو طبقه است با بدنه دوازده ضلعی و مخروط هایی تراشیده شده از مصالح سنگی.

مسجد عزالدین شیر

این مسجد در ناحیه هیشت شهر گواش قرار دارد. اگرچه هیچ کتیبه ای دال بر ساخت این بنا وجود ندارد، گمان می رود عزالدین شیر، قاضی وان و حکاری آن را ساخته است. روی هم رفته این بنا به قرن های چهاردهم تا پانزدهم باز می گردد. در پهلوی شمال مسجد یک مدرسه قرار دارد.

شهر قدیمی وان

شهر قدیمی وان (اسکی وان شهیری) سرشار از ویرانه هایی است که رد پای سلطه ترک ها بر این منطقه در قرن دوم را نشان می دهد. استحکامات پیرامونی شهر توشپا از سه جهت با سنگرهای پیش رونده تقویت شد. بر دیوارها، دروازه تبریز (تبریز کاپی) رو به شرق، دروازه میانی (اورتا کاپی) رو به جنوب و دروازه اسکله رو به غرب قرار دارد. این شهر، که تا زمان اشغال روس در سال 1915 دارای سکنه بود، از محله هایی با مساجد، کلیساها و دیگر سازه ها-مشتمل بر خانه های یک طبقه یا دو طبقه- برخوردار بود. از جمله یادمان های وان قدیم عبارتند از مسجد جامع (اولو جامع)، مسجد مناره قرمز (کیزیل منارلی جامع)، مجتمع اجتماعی خسرو پاشا (کلیه) و مسجد کایا چلبی (کایا چلبی جامع). مسجد هورهور (هور هور جامع)، مسجد بیلربیگ خواجه مصطفی پاشا (بیلربیگ خواجه مصطفی پاشا جامع)، مسجد کدخدا احمد (کدحودا احمد جامع) ، میری عمبری، آب انبار، گنبد دوتایی (دوقلو)، کلیسای سنت پائول و پیتر (کلیسای دوتایی) ، کلیسای سنت واردان، کلیسای سنت استپانوس و نیایشگاه سنت دسیروانارو از دیگر ساختمان های مهم هستند.

مسجد خسرو پاشا و مجتمع اجتماعی

این مجتمع که در وان قدیم قرار دارد شامل مدرسه، مقبره و یک مهمانسرا است. این مسجد، برابر کتیبه آن روی دروازه ورودی، توسط کوسه خسرو پاشا، فرماندار وان، در سال 1567 ساخته شد. این مورد از کارهای معمار سینان محسوب می شود.

مسجد کایا چلبی

برطبق شالوده آن، این مسجد را کایا چلبی زاده کوچی بیگ در 1660 آغاز کرد اما در پی اعدام کوچی بیگ در سال 1663 ساخت آن توسط جم دیدم اغلو محمد بیگ به انجام رسید. این مسجد که با سنگ‌های تراشیده شده دو رنگ ساخته شده است، از سازه های مهم دوران عثمانی است.

مسجد هورهور

از آنجا که هیچ کتيبه ای در شالوده مسجد هورهور (هورهور جامع) وجود ندارد، تاریخ و سازنده آن نامشخص است. ویژگی های معماری آن گواه ارتباط با قرن هجدهم است.

گنبد دوتایی (دوقلو)

این دو گنبد که در قرن هجدهم ساخته شده، پلانی هشت گوش دارند. هر گنبد که با سنگ تراش خورده ساخته شده است، دارای نماهایی است که بر روی ستون‌های کنجی قرار می گیرد و فضای گنبدی داخلی با یک مخروط هرمی پوشانده شده است. گنبد جنوبی به تیمور پاشا، فرماندار وان، و گنبد شمالی به یکی از برادرانش احمد پاشا یا به فرماندار محمت امین پاشا تعلق دارد. منطقه ای که این گنبد در آن یافت می شود، به گورستان بدل شد. گنبد شمالی در زمین لرزه سال 2011 ویران شد.

پل شيطان

پل (شیطان کوپروسو) بر روی جويبار «بند ماهی» در نزدیکی شهر مرادیه قرار دارد. این پل تک عبور که از شرق به غرب می رود، روی صخره ها قرار دارد. گمان می رود که این پل باشکوه در پایان قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم ساخته شده است.

پل حورکان

پل حورکان (حورکان کوپروسو) روی رودخانه چاتاک (چاتاک نهری)، در تقاطع جاده چاتاک- نارلی قرار دارد. این پل یکی از بناهای تاریخی است که کاروان های قدیم وان-موصل از آن عبور می کردند. این باور وجود دارد که این پل در دوره عثمانی پس از قرن شانزدهم ساخته شده است.

پل قرمز

پل قرمز (کرمزی کوپرو) در جاده باغچه‌سرای - حزیران بر روی جویبار موکوس ساخته شده است. این پل که همچنان مورد استفاده است، تک عبور بوده و به شکل کمانی نوک تیز است.

خانه های نمونه وان

خانه های نمونه وان (اولری ) در منطقه کاله جیک، در حدود 5 کیلومتری مرکز شهر، به شکل لانه عقاب، در ارتفاع 1830 متری قرار دارند. . یک تراس چشم انداز نیز وجود دارد که مشرف به کل شهر است. تراس چشم انداز، که حدود 250 متر بالاتر از شهر وان است، یکی از بهترین مکان ها برای تماشای غروب خورشید در دریاچه وان (وان گولو) است. خانه ها عمدتا پس از سال 1915 ساخته شده اند.

تراس چشم انداز قلعه دختر ادرمیت

قلعه دختر ادرمیت (کیز کالسی) که تاریخی حدود 3000 ساله دارد، به دلیل مکان آن بر فراز تپه و اشراف آن به منطقه، به عنوان مکانی برای نذر و مجمر توسط تمدن اورارتو استفاده می شد. این مکان مقدس به شمار می رفت، جایی که در آن مراسم گوناگون برگزار می شد و پادشاهان اورارتو در آن تاجگذاری می کردند. قلعه دختر ادرمیت نیز یک تراس تماشاگه دورنمای کامل است که چشم اندازی دلفریب به دریاچه وان (وان گولو) دارد.

موزه وان

دلیل اصلی غنای فرهنگی وان، که می توان آن را محل تلاقی تمدن ها توصیف کرد، میراثی است که از تمدن های بسیاری که در خود جای داده برجای مانده است. اورارتوها، که در سال 900 پیش از میلاد در این منطقه نمایان شدند و وان حاصلخیز و زیبا را به عنوان پایتخت خود برگزیدند، تمدنی بودند که در معماری، فن آوری، هنر و معدن کاری از دوران خود بسیار پیشگام تر بودند. موزه وان (وان موزه سی)، که نگاهی جامع درباره اورارتویی ها ارائه می دهد، در انتظار بازدیدکنندگانی است که می خواهند به دیدار میراث تمامی تمدن هایی بروند که ردپای خود را در گذر هزاران سال تاریخ در شهر باستانی وان بر‌جای نهاده اند- به ویژه این تمدن درخشان.

دودکش جن وانادوکیا

در روستای یاوزلار (یاوزلار کویو)، 33 کیلومتری مرکز شهر، مردم محلی دودکش های جن را وانادوکیا می خوانند. این دودکش های جن، که طی هزاران سال تشکیل شده اند، نتیجه نهایی گدازه های سنگ شده ای هستند که از فوران کوه آتشفشانی یغیت (یغیت داغی) و سپس فرسایش سنگ ها با آب باران و باد حاصل شده اند. دودکش های جادوگر هر ساله بازدید کنندگان بسیاری را به ویژه در تابستان به خود جذب می کند. همچنین بابت تونل ها و غار‌های بی شماری که چندین متر درازا دارند، جلب توجه می کنند - ویژگی های جغرافیایی که به دلیل بارندگی در سال های اخیر پدیدار شده اند.

تراورتن های آکچالی

این تراورتن ها در 45 کیلومتری از مرکز شهر باش‌کاله در نزدیکی روستا دره ایچی قرار دارند. این تراورتن ها که حتی هم اکنون در حال شکل گیری هستند، مکان مهمی در میراث طبیعی شگفت انگیز وان هستند.

میکروبیالیت دریاچه وان

میکروبیالیت ها ساختاری سنگ مانند هستند که در اثر فتوسنتز سیانوباکتر‌ها و رسوبات ریزجلبک‌ها و کربنات کلسیم آب اطراف آنها تشکیل می شوند. میکروبیالیت ها میلیون ها سال پیش بر روی زمین فراوان بودند اما امروزه در بخش های اندکی و به شمار کمی وجود دارند. میکروبیالیت های دریاچه وان (وان گولو) بزرگ ترین نمونه ها در جهان هستند. این سنگ ها با ابعادی 30 سانتی متر تا 18 متر در ژرفای 1/5 متر و 23 متر یافت می شوند. همانند صخره‌های مرجانی که به آن ها شبیه هستند، خوشه های میکروبیالیت نیز یکتا هستند.

وجود میکروبیالیت ها اساس توسعه غواصی در دریاچه وان شده است. وجود کشتی غرق شده روسی نیز دریاچه وان را به مکانی جذاب برای غواصی تبدیل می کند. شاهیکا ارکومن، ورزشکار شناخته شده جهان، رکورد 61 متر شیرجه آزاد در دریاچه وان را ثبت کرده است.