بچش

صبحانه وان

میز صبحانه وان با منویی شامل محصولات کاملا طبیعی، به خاطر انتخاب های زیاد آن بسیار مشهور است. صبحانه عادی وان به طور معمول شامل عسل وان، خامه ماست، خامه شیر، کره، ماست خیار، پنیرهای گیاهی معطر، پنیرهای بافته شده، پنیر فتا، تخم مرغ و سوسیس سرخ شده، زیتون، مورتوغا، کاووت، مربای گردو، مربای گل سرخ، شیر و گنجیرون است. این صبحانه با چای سماوری، نان لواش و کماج خوشبوی وان پخته شده در اجاق های سنگی همراه است. در تابستان، ماست، جاجیک و پیاز به سفره ها افزوده می شود در حالی که در زمستان، عسل، دوشاب و ارده ارائه می شود.

عسل وان

به لطف گل ها و گیاهان غنی، زنبور‌داری در وان گسترش یافته است. زنبورداری به ویژه در مناطق چاتاک و باغچه‌سرای، منبع مهم درآمد است و عسل بدست آمده آن بسیار مرغوب است. اگرچه عسل کاراکووان از دیر باز در وان تولید می شود، تولید عسل اخیراً در کندو‌های مدرن شروع شده است.

عجم کوفته (کوفته ایرانی)

این کوفته گرد خوشمزه که خوراکی منحصر به وان است، با ترکیب گوشت چرخ کرده، تخم مرغ آب پز، لپه، برنج، بلغور ریز، سیب زمینی، رب گوجه فرنگی، پیاز، ریحان و ادویه زعتیرون درست می شود. این کوفته در وان در ماه رمضان یا در مناسبت های خاص پخته می شود. تهیه این خوراکی تا حدودی پیچیده است، اما مزه آن ارزش سختی اش را دارد.

کورت کوفته (کوفته کردی)

بلغور مخصوص کوفته، همراه با ریحان، نمک، فلفل تند را به پیاز های به خوبی خرد شده اضافه می کنند. ترکیب را درون روغن داغ فرو می برند و تا زمانی که آب آن از بین برود به پختن ادامه می دهند. پس از آن که ترکیبات پخته شده سرد شد، آنها را به شکل کوفته در می آورند و در آب داغ می پزند و با ماست سیر و سس رب گوجه فرنگی میل می کنند.

تاندیردا وان بالیغی

کفال مروارید که ماهی وان (وان بالیغی) نیز نامیده شده و تنها در دریاچه وان یافت می شود، تمیز می شود، نمک سود می شود و برای آبکش شدن روی صافی رها می شود. ماهی ها را پس از این که در مخلوطی از آب، آرد و نمک پوشانده می شوند، همراه با دم درون تنور می گذارند و می پزند. ماهی پخته شده را با پیازچه و دوغ سرو می کنند.

ماهی نمک سود

ماهی های نمک سود از ماهی کفال مرواریدی که در دریاچه وان (وان گولو) زندگی می کنند تهیه می شود و معمولا برای ماه های بهار و تابستان که ماهیگیری ممنوع است، فراهم می شوند. این فرآیند شامل شستن ماهی در آب پاک و نگهداری آن برای سه روز پس از نمک سود کردن است. در این زمان، گیاهی به نام برگ تلخ (ورنونیا) روی ماهی نمک سود قرار می گیرد، تا از فساد و بوی بد ماهی جلوگیری شود. ماهی ها بار دیگر با آب پاک شسته می شوند و در پایان روز سوم آن را آبکشی می کنند. در ادامه، ماهی ها در یک صندوق یا بشکه با سوراخ هایی در ته به گونه ای چیده می شوند که با هم برخورد نکنند. ماهی ها کاملاً با نمک پوشانده می شوند و سپس ردیف دیگری ماهی چیده می شود. این فرآیند تا جایی که صندوق یا بشکه پر شود ادامه می یابد. ماهی های نمک سود شده در یک مکان خنک- آماده خوردن- نگهداری می شوند، حتی زمانی که فصل ماهیگیری نباشد.

آیران آشی (آش دوغ)

ماست رقیق شده و غلیظ شده به شکل دوغ با تخم مرغ و آرد پخته می شود. کدو سبز و ترشک خرد شده به غذای پخته شده اضافه می شود، و در پایان گشنیز ریز شده به آن افزوده می شود. نتیجه آن یک سوپ بسیار خوشمزه است که در آن هر مزه ای به خوبی آشکار است.

قاووت

یک خوراکی صبحانه که ماده اصلی آن گندم است. گندم برشته شده آسیاب و به "قاووت" تبدیل می شود. در هنگام صبحانه به دلخواه همراه با عسل یا مربای گل سرخ سرو می شود.

کته

کته نوعی شیرینی است. خمیر آن با ترکیب کردن ماست یا شیر، شکر حبه ای و آرد و پهن کردن آن به شکل ورقه ای نازک به نام یوفکا تهیه می شود. یوفکا را با مخلوط روغن، آرد و گردو پر می کنند و می بندند. شیرینی بدست آمده را در تنور می پزند و با ماست سرو می کنند.

پاتاتیس میحلاسی

پیاز خرد شده را در روغن سرخ کرده و نمک، فلفل چیلی و رب گوجه فرنگی به آن اضافه می کنند. سیب زمینی های آب پز و خرد شده با هم ترکیب می شوند. پس از این که ترکیب پخته شد، تخم مرغ را به شکل نیمرو روی آن می ریزند. در قابلمه را می گذارند تا تخم مرغ بپزد؛ سپس غذا سرو می شود.

کیک سودالی وان

شکر و تخم مرغ را در یک کاسه هم بزنید. با افزودن ماست، آرد و بکینگ پودر، یک خمیر یکدست بدست می آید. خمیر را درون سینی چرب شده که یک قاشق درون آن است می ریزند تا فاصله ای میان کف دیگ و این مخلوط باقی بماند. کیک در تنور پخته می شود و گاهی اوقات برگردانده می شود.

پنیر اوتلو وان

پنیر گیاهی معطر معروف وان معمولا از شیر گوسفند تهیه می شود. گاهی شیر گاو و بز نیز افزوده می شود. شیر خام را تخمیر می کنند و دمای تخمیر را با دست مشخص می کنند. پس از اینکه شیر تخمیر شد و پیش از آن که به پنیر تبدیل شود، گیاهان معطر منحصر وان به شیر افزوده می شود. نام محلی این گیاهان سیرمو، هلیز، مندو، سیابو است؛ آویشن، نعناع وحشی و کرفس نیز افزوده می شود. پنیر را می توان به دو روش نمک سود کرد: روش خشک یا در آب نمک. سپس ظرف پنیر را در مکانی خنک قرار می دهند و برای به عمل آمدن تا پاییز رها می کنند. پنیری که دو تا سه ماه رسیده باشد، آماده مصرف است.

مورتوغا

مورتوغا یک غذای ساده است که مخصوص وان است. با کره، آرد و تخم مرغ روی حرارت زیاد پخته می شود.

وان کاووتو

کاووت یک دسر شبیه حلوا است. این دسر با ترکیب آرد دانه گندم خرد شده و شکر و دیگر میوه های شیرین آماده می شود.

کله دوش وان

ساخت کله دوش کاملاً طاقت فرسا است، اما خوشمزه بودن آن ارزش این تلاش را دارد! تاریخچه کله دوش، بخش اصلی خوراک وان، به دهه 1800 باز می گردد.

ویژگی متمایز کله جوش وان - که در استان های همسایه مانند حکاری، آغری و بتلیس با نام هایی مانند کله جوش خوانده می شود- گوشت و کره آن است. افزون بر این، بنشن های استفاده شده در کله جوش وان جداگانه پخته می شود و بنشن های پخته شده با گیاهان معطر محلی مانند آکپانجار (سبزی کله جوش) و قوروت (چوکلک)ترکیب می شوند. این خوراک با فلفل چیلی که در روغن داغ ریخته شده سرو می گردد و مزه آن کاملا منحصر به وان است.

انگور ارجیش

انگور ارجیش که در بخش های بسیاری از منطقه ارجیش کاشت می شود، تاریخچه ای طولانی دارد. کتیبه ای به خط میخی از شاه ساردوری دوم اورارتو (764 تا 735 پیش از میلاد)، که بر روی سنگ های کشف شده در منطقه قره‌داش یافت شده است، بیان می دارد که تاکستان ها در ارجیش برپا شدند و هر کس به انگورهای تاکستان ها دستبرد بزند، مجازات خواهد شد. انگور ارجیش، که دانه های کوچک و مزه ای متمایز دارد، از پایان ماه سپتامبر تا آغاز ماه نوامبر برداشت می شوند.

مربای گل سرخ وان

مربای گل سرخ وان، با چیدن و تمیز کردن گل های سرخ، شستن و آبکشی آنها و سپس پختن طولانی مدت درون شکر آماده می شود. مربای گل سرخ معمولا در ماه های پاییز درست می شود. پس از پختن، آبليمو ترش به مربا افزوده می شود تا از خراب شدن آن که مزه ای ترش مانند به آن می دهد، جلوگیری کند.